3 lutego br w siedzibie Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego odbyła się uroczystość wręczenia Dyplomów laureatom i wyróżnionym w strażackich konkursach organizowanych w 2023 roku. Dotyczyło to konkursów historycznych oraz konkursu ,,Strażacy w akcji”. Organizatorem konkursów historycznych jest Komisja ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP. Konkurs ,,Strażacy w akcji” organizuje Stowarzyszenie Dziennikarzy im. W.S. Reymonta we współpracy ze Związkiem OSP RP i województwem mazowieckim. Konkurs przebiegał pod patronatem prezesa ZG ZOSP RP Waldemara Pawlaka oraz marszałka woj. mazowieckiego Adama Struzika.

Oprócz laureatów i wyróżnionych udział wzięli między innymi: sekretarz Głównego Sądu Honorowego prof. Władysław Tabasz, wicedyrektor Zarządu Wykonawczego ZOSP RP Sławomir Borowski, oraz dr Janusz Gmitruk gospodarz miejsca – dyrektor Muzeum, którzy przywitali wszystkich uczestników a następnie wręczali Dyplomy podpisane przez prezesa ZG ZOSP RP Waldemara Pawlaka oraz upominki ufundowane przez Urząd Marszałkowski w Warszawie i ZOSP RP. Licznie uczestniczyli dziennikarze – członkowie Stowarzyszenia Dziennikarzy im. W.S.Reymonta na czele z prezesem Stanisławem Jekiełkiem, oraz przedstawicielka redakcji miesięcznika Strażak. Spotkanie prowadził dr Marian Zalewski – wiceprzewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej. Autorzy wyróżnionych prac dzielili się swoimi refleksjami odnoszącymi się do roli i znaczenia opisywanych ochotniczych straży pożarnych w życiu poszczególnych miejscowości i całego kraju. Każda z OSP jest na swój sposób unikalna. Ma swą piękną historię nierozerwalnie związaną z życiem i rozwojem lokalnych społeczności. Ewenementem w skali światowej jest OSP w Niepokalanowie założona w 1931 r. przez braci strażaków zakonnych – Franciszkanów. Zgłoszone prace pokazują szeroki wachlarz strażackiej misji. Z jednej strony udział w akcjach ratowania życia i zdrowia, z drugiej budowę społecznego kapitału swoich ,,Małych Ojczyzn” poprzez organizację młodzieżowych drużyn pożarniczych, działania prewencyjne i edukacyjne czy też zakładanie czytelni, zespołów artystycznych, orkiestr dętych i aktywność sportową. Autorzy prac pokazują tak patriotyzm lokalny jak i poświęcenie dla Ojczyzny zwłaszcza w latach walk o niepodległość i wojen światowych. Godną podkreślenia jest troska autorów o jak najpełniejsze pokazanie strażackiej historii. Słowa podziękowania i wdzięczności należą się wszystkim pasjonatom historii, kronikarzom OSP, naukowcom. Tradycyjnie prace konkursowe wzbogacą zbiory biblioteki Zarządu Głównego Związku OSP RP, która mieści się w budynku OSP Wesoła pod adresem ul. 1 Praskiego Pułku WP 31, 05-075 Warszawa-Wesoła. Osoby zainteresowane zachęcamy do korzystania z zasobów w czytelni.

Na XVII Konkurs na prace popularnonaukowe i badawcze dotyczące historii pożarnictwa i XXIX Konkurs na pamiętniki, wspomnienia, relacje i opracowania „Z dziejów OSP” Związku Ochotniczych Straży Pożarnych Rzeczypospolitej Polskiej przyjęto 19 prac w tym 4 prace naukowe, 6 prac popularnonaukowych (w tym 2 dyplomowe) i 9 prac w kategorii pamiętniki, wspomnienia, relacje i opracowania. Prace oceniała Komisja Konkursowa w składzie: dr Janusz Gmitruk przewodniczący, dr Mirosława Bednarzak-Libera  wiceprzewodnicząca, mgr Małgorzata Judasz sekretarz, mgr Anna Przybylska sekretarz i dr Marian Zalewski.

W konkursie na prace popularnonaukowe i badawcze dotyczące historii pożarnictwa przyznano 6 nagród i 4 wyróżnienia:

I miejsce
Maria Smoleń, Apostołowie w srebrzystych hełmach. Ochotnicza Straż Pożarna w Niepokalanowie 1931-2021, Niepokalanów 2022

II miejsce ex aequo
Zdzisław Jan Zasada, Dzieje Straży Pożarnych Miasta i Gminy Grodzisk Mazowiecki, Grodzisk Mazowiecki 2022 oraz 120 lat Ochotniczej Straży Pożarnej Królewskiego Miasta Kowala na Kujawach 1902-2022, Kowal 2022
Artur Ledwoń, Historia Ochotniczej Straży Pożarnej Wielopole, Rybnik 2022

III miejsce ex aequo
Rafał Dmowski, Danuta Pawlus, Czesław Malchar, „Aktywni nie tylko lokalnie” Dzieje OSP w Jaworzu w latach 1873-2023, Jaworze 2023
Kazimierz Dziubek, Dzieje Ochotniczej Straży Pożarnej w Łękach 1893-2023, Łęki 2023

Wyróżnienia
Rafał Białorucki, 150 lat Straży Pożarnej w Rzeszowie (1872-2022), Rzeszów 2023
Wiesław Chmielewski, Historia struktur organizacyjnych Ochotniczych Straży Pożarnych i ich związków w latach 1919-2022, Chojnice 2023
Karolina Jurek, Tradycyjne formy partycypacji publicznej na podstawie działalności mieszkańców Ochotniczej Straży Pożarnej, Kraków 2022
Agata Makowska, Rola Ochotniczej Straży Pożarnej w obronie cywilnej na przykładzie Ochotniczej Straży Pożarnej w Zalewie, Elbląg 2022

W konkursie na pamiętniki, wspomnienia, relacje i opracowania „Z dziejów OSP” przyznano 3 nagrody i 6 wyróżnień:

I miejsce ex aequo
Krzysztof Opyrchał, Bogdan Szpila, Bogu na chwałę, ludziom na pożytek, Klecza Dolna 2023
Piotr Sławiński, Alojzy Węder, Tomasz Kowal, Ochotnicza Straż Pożarna w Sulisławicach, Sulisławice 2022
Grzegorz Stachura, „Inne czasy” Historia budowy remizy OSP Włosienica, Włosienica 2023

Wyróżnienia
Adam Dowgiałło, MDP Barczewo (Aleksandra Sęk, Justyna Junko, Łukasz Mizerakowski, Julian Rokicki, Grzegorz Samosarski, Maja Lewandowska, Oliwia Kowalska, Julia Woźniak, Krystian Brejta, Damian Brzostowski, Wojtek Chmarycz), Dzieje Młodzieżowej Drużyny Pożarniczej OSP w Barczewie, Barczewo 2023
Wojciech Krawczyk, Zarys dziejów Wysocka Wielkiego i Ochotniczej Straży Pożarnej w latach 1923-2023, Wysocko Wielkie 2023 oraz Dzieje Ochotniczych Straży Pożarnych Gminy Ostrów Wielkopolski, Ostrów Wielkopolski 2023
Maciej Podymkiewicz, Będziemy musieli jeździć do pożarów. Szkice dziejów Ochotniczej Straży Pożarnej w Więcławicach, Więcławice 2023
Zbigniew Todorski, 40 lat Muzeum Pożarnictwa w Kotuniu 1982-2022, Kotuń 2023
Tadeusz Ludwik Wojnar, 100 lat OSP Korczyna-Sporne 1922-2022, Korczyna 2022

Konkurs filmowy i literacki pn. „Strażacy w akcji”

Po podsumowaniu konkursów historycznych ogłoszono wyniki organizowanego po raz drugi Konkursu filmowego i literackiego pn. „Strażacy w akcji”. Konkurs był adresowany do ochotniczych straży pożarnych i Młodzieżowych Drużyn Pożarniczych OSP. Konkurs został zorganizowany przez Stowarzyszenie Dziennikarzy im. Władysława Reymonta, we współpracy ze Związkiem Ochotniczych Straży Pożarnych RP i Województwem Mazowieckim. Nadesłano 17 prac w tym 10 filmowych i 7 literackich. Prace oceniło jury w składzie: Zbigniew Adamkiewicz przewodniczący, Henryk Cichecki sekretarz, Stanisław Jekiełek, Andrzej Kazimierski i Marian Zalewski przedstawiciel ZG ZOSP RP.

Nagrody ufundowali: Urząd Marszałkowski woj. mazowieckiego (nagroda w wys. 4 000 zł za pierwsze miejsca (prace filmowe i prace literackie) oraz Stowarzyszenie Dziennikarzy im. Reymonta (nagrody po 1 000 zł za II i 500 zł za trzecie miejsca). Nagrodzeni otrzymali także Dyplom podpisany przez Prezesa ZG ZOSP RP Waldemara Pawlaka oraz gadżety ufundowane przez Urząd Marszałkowski w Warszawie i ZOSP RP

Prace filmowe:

I miejsce Marta Krawczuk z OSP Stare Grabie woj. mazowieckie
II miejsce Maciej Stachnik z OSP Ropczyce-Witkowice woj. podkarpackie
III miejsce Mateusz Czub z OSP Iwaniska woj. świętokrzyskie

Prace literackie:

I miejsce Emilia Leszczyńska OSP Nowe Miasto, pow. płoński, woj. mazowieckie
II miejsce Jan Bąk OSP Złotokłos, pow. piaseczyński, woj. mazowieckie
III miejsce Marcin Fleischer z OSP Wtórek im. Józefa Mikołajczyka, pow. ostrowski, woj. wielkopolskie

W trakcie uroczystości głos zabrał przewodniczący jury Konkursu Strażacy w akcji Zbigniew Adamkiewicz, wiceprezes Stowarzyszenia Dziennikarzy im. Reymonta, członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich, wieloletni dyrektor Agencji Filmowej TVP. Podniósł temat wartości literatury w działalności medialnej. Podkreślił, że początkiem każdego dzieła medialnego jest scenariusz, konspekt, treatment, scenopis. Następnie w oparciu o anegdotę z planu filmowego Andrzeja Wajdy, poruszył temat ważności wszystkich członków ekipy realizacyjnej w mediach. Przy realizacji każdego dzieła medialnego równie ważny jest realizator jak i każdy inny członek ekipy. Bez reżysera nie jesteśmy w stanie zrealizować dzieła, ale i bez kierowcy ekipa nie dojedzie na miejsce realizacji, bez charakteryzatorki wizerunek osób występujących będzie niedoskonały, bez scenografa nie będziemy mieli planu zdjęciowego a bez wózkarza nie zrobimy jazdy kamery. Podkreślił temat jakości przesłanych na konkurs prac filmowych. Jeśli do pomysłowości, zaangażowania, kreatywności, zapału nie można mieć wątpliwości i tego mogą uczestnikom konkursu pozazdrościć zawodowcy, to patrząc na jakość prac można mieć wrażenie, że warsztatowo ekipy nie mają koniecznych umiejętności realizacyjnych i prawnych. Poruszył trzy podstawowe zagadnienia mające kluczowy wpływ na odbiór dzieła przez widza.

Pierwsze to spójność zdjęć. Polega to na odpowiedniej konstrukcji obrazu, sposobu kadrowania, zachowaniu ciągłości akcji scen, dbałość o zgodność kostiumów i rekwizytów, kontynuacji efektów charakteryzatorskich. Zachowanie zasady nieprzekraczalności osi optycznej kadrowania i wielu innych. Drugie to spójność montażu, która polega na zachowaniu zasad klasycznego montażu, czystości sklejek, zachowaniu poziomu obrazu całości dzieła i odpowiedniego użycia specjalnych efektów montażowych-zwolnień, przyśpieszeń, zbliżeń itp. Trzecie to zachowanie zgodne z przepisami prawa autorskiego w realizacji dzieła audiowizualnego. Zapewnienie praw do użycia wizerunku, do wykorzystania efektów pracy wszystkich członków ekipy realizacyjnej, oraz zapewnienie sobie praw do wykorzystania utworów muzycznych użytych w dziele jest niezbędne do publikacji dzieła. Temat szkolenia młodzieży w sposobie realizacji jakiegokolwiek przedsięwzięcia medialnego jest wyzwaniem, które stoi przed organizatorami konkursu, jeśli zdecydują się kontynuować to przedsięwzięcie. Zwarcie szyków i podjęcie takiego tematu może zapoczątkować serię szkoleń, które podniosą poziom przyszłych prac konkursowych i spopularyzują wśród młodzieży temat filmowania i wykonywania zdjęć. Podniesienie kultury medialnej jest korzystne dla wszystkich, tak dla twórców jak  i dla odbiorców.

W trakcie spotkania wielokrotnie akcentowano wagę prezentacji życia OSP tak w pracach literackich jak i filmowych, ale i wszystkich mediach zwłaszcza w programach mediów publicznych. Szczególne oczekiwania adresowane są do nadawców publicznych. Poruszali to m.in. Stanisław Jekiełek, Marian Zalewski i Barbara Bilińska- członek Stowarzyszenia Dziennikarzy im. Reymonta a zarazem prezes Stowarzyszenia Ludzi Mediów Woronicza 17.

Niezwykle udane spotkanie twórców w Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego jest dobrą zapowiedzią kontynuacji konkursów w przyszłości.

Zdjęcia: Natalia Roś Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego