7 września 2023 roku w siedzibie Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego w Warszawie odbyło się posiedzenie Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej. Posiedzenie prowadził, w zastępstwie przewodniczącego wiceprezesa Edwarda Siarki, jej wiceprzewodniczący dr Marian Zalewski. Oprócz członków Komisji w posiedzeniu uczestniczyli także: dyr. Zarządu Wykonawczego Związku OSP RP dr Grzegorz Szyszko, naczelnik Wydziału Dokumentacji Zbiorów Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach dr Paweł Gąsiorczyk, przedstawiciele Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego i Muzeum Niepodległości oraz historycy i kronikarze. Swą obecnością zaszczycili także prezes ZG ZOSP RP Waldemar Pawlak, wiceprezes ZG ZOSP RP Adam Nowak (prezes ZMW) oraz Zbigniew Gołąbek członek Prezydium ZG ZOSP RP.
Minutą ciszy zostali uczczeni zmarli w ostatnich latach członkowie Komisji – działacze ruchu strażackiego – w tym b. przewodniczący komisji prof. dr hab. Piotr Matusak oraz Ireneusz Skubis, wieloletni poseł na Sejm RP, samorządowiec, strażak.
Dyrektor Zarządu Wykonawczego ZOSP RP dr Grzegorz Szyszko zapoznał zebranych z aktywnością programową Związku od czasu ostatniego posiedzenia Komisji oraz zamierzeniami programowymi będącymi realizacją uchwały programowej XV Zjazdu Krajowego i przyjętej Strategii Florian 2050. W swojej wypowiedzi zwrócił uwagę m.in. na odbywające się jak co roku konkursy historyczne, organizowanie kolejnej edycji „Florianów”, konkurs organizowany przez Stowarzyszenie Dziennikarzy im. Reymonta „Strażacy w akcji” któremu patronuje prezes ZG ZOSP RP Waldemar Pawlak oraz marszałek woj. mazowieckiego Adam Struzik, Ogólnopolski Turniej Wiedzy Pożarniczej „Młodzież Zapobiega Pożarom”, zawody sportowo-pożarnicze dla MDP i drużyn strażackich. Zaakcentował rozpoczęcie programu digitalizacji zbiorów Związku. 19 lipca 2023 r. została podpisana umowa pomiędzy Związkiem a Biblioteką Główną Województwa Mazowieckiego. Dzięki temu już dzisiaj szereg pozycji wydawniczych Zarządu Głównego można przeczytać w ramach Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej. Ważne aby wszystkie województwa podpisały podobne umowy z wojewódzkimi bibliotekami. Dyrektor poinformował o zorganizowanej VIII Pielgrzymce Strażaków na Jasną Górę. Wystąpiło tam pod batutą druha Mariana Chmielewskiego szereg orkiestr dętych oraz zespołów artystycznych. Ponadto trwają prace nad II tomem „Słownika biograficznego strażaków” – tu apel aby każde województwo miało swoich przedstawicieli w Słowniku. Ponadto w ramach współpracy z Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego powstanie kolejny numer Analiz Strategicznych Florian 2050 (nr 6). Planujemy także powrót do wydawania Zeszytów Historycznych. Organizowanie są tradycyjne już konkursy plastyczne, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem. Aktualnie trwają prace przygotowawcze do zorganizowania ogólnopolskiego konkursu fotograficznego. Chcielibyśmy – kontynuował dyrektor Szyszko – aby w każdym województwie powołane były komisje historyczne. Wyraził radość w związku z rozwojem współpracy z Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach. Poinformował o potrzebie powołania zespołu IT, który wprowadzałby i oceniał nowe aplikacje, ponieważ technologia informatyczna ciągle się rozwija. Na zakończenie dodał, że planowane jest zorganizowanie wystawy w Muzeum Sportu o sporcie pożarniczym – przyjmujemy ciągle wszelkie sugestie z tym związane.
Następnie głos zabrał prof. Władysław Tabasz, który w swojej wypowiedzi szczególnie zwrócił uwagę na potrzebę wyjścia do tych wszystkich, którzy próbują tworzyć różne filmy, które później umieszczają w internecie. Dlatego może wyjdźmy z propozycją edukacji filmowej, pomagającej młodym twórcom (m.in. prawidłowy sposób tworzenia filmików z życia straży, narracje do tego oraz komentarze). To zaangażuje sporo młodych ludzi w naukę i prawidłowe sposoby wykorzystania nowych technologii.
Kolejnym uczestnikiem dyskusji był druh Marian Chmielewski, wiceprzewodniczący Komisji, który prezentując historię orkiestr strażackich podkreślił konieczność organizowania krajowego konkursu orkiestr strażackich. Inaczej cała wykonana dotychczas praca zostanie zaprzepaszczona a przecież młodzi czekają. Dodał, że orkiestry zasługują na to aby propagować je w mediach i aby ciągle były organizowane konkursy, przeglądy, które mogą skutkować wzrostem zainteresowania młodzieży OSP, szczególnie mieszkającej na wsi. Poinformował o organizacji i przebiegu VIII ogólnopolskiej pielgrzymki na Jasną Górę
Dr Paweł Gąsiorek z CMP w Mysłowicach przedstawił skrótową historię Muzeum. Jednak szczególną uwagę zwrócił na digitalizację, którą Muzeum też próbuje wprowadzać przy współpracy z bibliotekami. uniwersyteckimi. Zdigitalizowane pierwsze numery „Strażaka” można już znaleźć w bibliotece cyfrowej Uniwersytetu Warszawskiego, natomiast Śląska Biblioteka zdigitalizowała Strażaka wydawanego na Śląsku. Dodał, że niestety jak wszędzie problemem są finanse. Wyraził zainteresowanie propozycją zorganizowania wystawy o sporcie pożarniczym, bowiem już w latach dwudziestych nasi strażacy zdobywali medale. W dalszej części zapowiedział, że jeżeli wszystko się uda to być może w 2026 roku w Muzeum w Mysłowicach odbędzie się Konferencja Historyków Pożarnictwa CTIF. Na zakończenie podkreślił, że współpraca ze Związkiem trwa i może przybierać różne formy, np. pokazy, wystawy i spotkania. Prowadzący obrady Marian Zalewski dziękując za wypowiedź zwrócił uwagę na ścisłą współpracę w bieżącym roku Komisji z Muzeum. Wyraził nadzieję na wydawanie we wzajemnej współpracy roczników tak rocznika CMP jak i Zeszytów Historycznych ZG ZOSP RP. Jesteśmy gotowi do merytoryczne współpracy – dodał. Zaproponował rozważenie przez CMP w Mysłowicach organizacji ogólnopolskiej strażackiej konferencji na której spotkaliby się strażaccy historycy i kronikarze.
Głos w dalszej dyskusji zabrała druhna Danuta Raniowska, która stwierdziła, że należy kontynuować organizowanie przeglądów regionalnych orkiestr strażackich. Dodała, że w tej chwili układane są w samorządach budżety na przyszły rok. Może w tych miastach gdzie odbywały się spotkania regionalne zgłosić się do włodarzy miast i gmin o dofinansowanie. Pokazanie dużej grupy orkiestr jest ważne dla wielu miejsc gdzie odbywają się przeglądy. Nie zapominajmy o zespołach artystycznych działających przy OSP. Jeżeli nie będziemy ich pokazywać to działalność kulturalna przy OSP zaginie, natomiast jeżeli będziemy ciągle pokazywać to ta działalność będzie się rozwijać. Na zakończenie dodała, żeby dla uniknięcia błędów przy organizacji różnych imprez brać pod uwagę zdanie specjalistów.
Druhna Justyna Szablewska – doktorantka Uniwersytetu Wrocławskiego powiedziała, że zorganizowany na Dolnym Śląsku w maju br. wojewódzki konkurs kronik dał możliwość poznania i skonsolidowania środowiska kronikarzy. To spotkanie zaowocuje powstaniem Klubu Kronikarza lub Komisji Historycznej.
Do udziału w posiedzeniu komisji zostali zaproszeni aktywni kronikarze z woj. łódzkiego – Mariola i Henryk Burczyńscy oraz druh Bogdan Siwiński z woj. wielkopolskiego. W swojej wypowiedzi druh Siwiński zwrócił uwagę na potrzebę większego doceniania kronikarzy, wprowadzenia we wszystkich województwach jednolitego regulaminu przeglądów, kart oceny oraz kontynuacji spotkań ogólnokrajowych.
Dr Zdzisław J. Zawada powiedział, że trzeba wszystko notować, utrwalać a to przecież czynią nasi kronikarze. My prezentujemy historię poprzez wydawnictwa. W szczególności odnosi się to Zeszytów Historycznych ZG ZOSP RP. Pierwszy tom ukazało się w 1996 roku i tak ukazywały się następne przedstawiające historię pożarnictwa. Posiadamy też wiele materiałów na inne wydawnictwa jak monografie. Poparł stanowisko kontynuacji wydawania Zeszytów Historycznych.
Prof. Stanisław Kunikowski, prezes Włocławskiego Towarzystwa Naukowego skonstatował, że zgodnie z podpisaną w 2019 roku umową o współpracy z ZG ZOSP RP, uczelnia stara się docierać do młodych uczących się w liceach lub studiujących i zainteresować ich problematyką strażacką. Stwierdził, że szkoły, które prowadzą klasy mundurowe (w szkołach średnich) są zainteresowane tradycją strażacką. Powstają także klasy strażackie. Dodał, że miasto Ciechocinek, w którym odbywały się przeglądy orkiestr jest dalej nimi zainteresowany.
Kolejną osobą, która zabrała głos w dyskusji był dr Rafał Dmowski, poruszył zagadnienie dalszej organizacji konkursów kronik, szkoleń i warsztatów dla kronikarzy, jednolitych kart ocen i rozwoju w województwach klubów kronikarzy.
Prof. Piotr Gołdyn zauważył, że kronika jest bardzo ważnym dokumentem. W ich prowadzeniu należy wykorzystać nowe możliwości technologiczne.
Dr Grzegorz Szyszko podsumowując wypowiedzi zaakcentował, że nie rezygnujemy z organizowania konkursów kronik i orkiestr. Poprosił o współpracę i przekazywanie swoich przemyśleń i propozycji które mogą pomóc przy organizacji nowych edycji przeglądów i konkursów.
Komisja na wniosek dr. Mariana Zalewskiego zatwierdziła skład jury konkursów historycznych. W podsumowaniu dyskusji Marian Zalewski stwierdził, że kronikarze to liczna i ważna wspólnota, która rzeczywiście oczekuje wsparcia. Należy przekonsultować różnorodne pomysły i dokonać stosownych zmian organizacyjnych aby to środowisko mogło rozwijać się w każdym województwie. Zdarzały się problemy z oceną kronik. Być może ciężar oceny kronik należałoby przenieść na szczebel wojewódzki, a na szczeblu centralnym organizować spotkania najlepszych, szkolenia i seminaria. Ostatnio wiele dobrego dzieje się w województwach szczególnie w woj. wielkopolskim, łódzkim, lubelskim, opolskim, dolnośląskim. Wypowiadający zauważył, że w tomie 3 Analiz strategicznych Florian 2050 kronikarstwo amatorskie zostało dokładnie opisane. Wypowiedziało się kilkudziesięciu kronikarzy, historyków. Stwierdził, że wszystkie wypowiedzi są bardzo cenne. Wyraził przekonanie, że dotychczasowe działania programowe w tym wydawnictwa będą kontynuowane. Dotyczy to w szczególności współpracy z muzeami a zwłaszcza z Centralnym Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach oraz digitalizacji zbiorów we wszystkich oddziałach wojewódzkich.
Marian Zalewski zamykając posiedzenie podziękował za udział i aktywne zaangażowanie w sprawy programowe Związku. Zaprosił wszystkich uczestniczących w posiedzeniu do udziału w uroczystościach 102. rocznicy powstania Związku Ochotniczych Straży Pożarnych RP.
(MZ)
Zdjęcia: Iwona Legędź i Marian Zalewski
