W dniach 19-21 września 2025 r. w siedzibie Uniwersytetu Siedleckiego odbyło się doroczne Ogólnopolskie Spotkanie Kronikarzy. Przywieźli ze sobą swoje dzieła – kroniki. Przeglądano je i omawiano z podziwem, pasją i zaangażowaniem. W nich zawarte jest strażackie piękno i poświęcenie w myśl zawołania Bogu na chwałę, ludziom na pożytek. To były dni wymiany doświadczeń, warsztatów, prelekcji, prezentacji. Piękna kontynuacja kronikarskiej tradycji ogólnopolskich spotkań.
Pierwszego dnia w auli Biblioteki Głównej Uniwersytetu zorganizowana została wystawa kronik oraz przeprowadzono warsztaty. Prowadziła je druhna Małgorzata Judasz sekretarz Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP. Do późnych godzin wieczornych trwały konsultacje i udzielane były wskazówki metodyczne. Uczestnicy dzielili się swoimi doświadczeniami. Rozmawiano o sposobach pisania kronik, opisu zdjęć, wycinków prasowych, różnicach w postrzeganiu historyków i kronikarzy. Pomimo sentymentu do przeszłości kronikarze wykorzystują nowe technologie w tym grafikę i fotografię cyfrową, komunikują się na forach, w serwisach społecznościowych, przeszukują biblioteki cyfrowe i inne bazy elektroniczne a w kronikach umieszczają kody QR. Sami prowadzą strony internetowe swych OSP lub profile w serwisach społecznościowych a nawet są reżyserami filmów o OSP, prowadzą izby tradycji, piszą prace historyczne, książki. Kronikarze pełnią także inne funkcje w swoich OSP od strażaków w podziale bojowym, poprzez sekretarzy, komendantów na prezesach kończąc. W tworzeniu kronik zaangażowane są nierzadko dwie, trzy osoby z OSP lub… rodzin kronikarzy.
W sobotę 20 września odwiedzili Archiwum Państwowe w Siedlcach. Tam zapoznali się z działalnością sieci archiwów państwowych, a dzięki prezentowanej w siedleckim archiwum wystawie „Bezsenne głowy co dźwigają korony” mogli zobaczyć najcenniejsze dokumenty z zasobu archiwów z całej Polski. Kronikarze dowiedzieli się jakie rodzaje akt dotyczących historii straży dostępne są w sieci Archiwów Państwowych. Pracownicy AP w Siedlcach Beata Troć, dr. Grzegorz Welik i Agata Wasilewska zapoznali gości z najcenniejszymi dokumentami z własnego zasobu oraz z materiałami, w których można szukać informacji do dziejów straży pożarnych. Z dużym zainteresowaniem strażackich kronikarzy spotkała się prelekcja o sposobach zabezpieczania dokumentów i fotografii oraz o zabiegach konserwatorskich stosowanych w archiwach państwowych.
W Komendzie Miejskiej PSP kronikarzy przyjął mł. bryg. Paweł Kulicki zastępca komendanta miejskiego PSP w Siedlcach a zarazem czynny działacz Związku OSP RP, naczelnik OSP w Wodyniach. To także laureat XXV Ogólnopolskiego Konkursu Kronik organizowanego przez ZOSP RP. Uczestnicy długo będą pamiętać to spotkanie poświęcone nie tylko życiu strażaków zawodowych ale także współpracy ze strażakami ochotnikami.
Po południu odbyły się zajęcia warsztatowe w Bibliotece Głównej Uniwersytetu. Z jej zbiorami zapoznała dyrektor mgr Magdalena Chromińska. Zaprezentowała różne sposoby wyszukiwania informacji na temat historii straży pożarnej w zbiorach stacjonarnych i cyfrowych bibliotek polskich i zagranicznych. Dr Rafał Dmowski – dyrektor Archiwum UwS i członek Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej ZG ZOSP RP pokazał nietypowe źródła do dziejów ochrony przeciwpożarowej na jakie można natrafić podczas kwerend archiwalnych. Omówił również w jaki sposób należy je analizować by uzyskać jak najwięcej informacji.
Mł. brygadier w st. spocz. Mirosław Walicki członek Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej ZG ZOSP RP oraz członek Rady Muzealnej Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach przedstawił szczegółowo problematykę umundurowania strażackich grup rekonstrukcyjnych. Scharakteryzował zarówno źródła z jakich należy korzystać odtwarzając sylwetkę strażaka z konkretnego okresu historycznego i regionu Polski, jak również bazując na swoich doświadczeniach przedstawił problemy z jakimi musi zmierzyć się rekonstruktor.
21 września w Auli Biblioteki Głównej Uniwersytetu odbyła się uroczysta sesja historyczna Pamięć i wyzwania: kronikarze wobec wyzwań przyszłości. Spotkanie prowadził dr hab. prof. AHNS Władysław Tabasz wiceprzewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP oraz dr Rafał Dmowski członek Komisji a zarazem dyrektor Archiwum Uniwersytetu. W imieniu uczelni głos zabrał dr hab. prof. ucz. Arkadiusz Indraszczyk dyr. Instytutu Nauk o Polityce i Administracji. Podczas sesji odczytano okolicznościowe listy od marszałka województwa mazowieckiego Adama Struzika i prezesa ZG ZOSP RP Waldemara Pawlaka. Marszałek A. Struzik w liście do uczestników sesji historycznej napisał między innymi: Druhowie i Druhny kontynuują wspaniałe tradycje swych poprzedników. W imię wspólnego dobra propagują patriotyzm, umacniają więzi rodzinne, społeczne i narodowe. Kierując się zawołaniem „w jedności siła” pozostają nieprzerwanie wierni wartościom i ideałom, jakie symbolizuję strażacki mundur.
Prezes ZG ZOSP RP Waldemar Pawlak podziękował uczestnikom za pracę na rzecz pamięci historycznej. Wyraził swoje przekonanie, że w świecie pełnym dynamicznych zmian i wyzwań cywilizacyjnych rola kronikarzy staje się jeszcze bardziej istotna. Wierzę, że dzięki Waszej pasji, zaangażowaniu i wrażliwości pamięć o strażackim dziedzictwie będzie nie tylko przechowywana, ale także twórczo rozwijana. Życzył by podejmowana praca dawała kronikarzom satysfakcję i poczucie, że wnoszą bezcenny wkład w zachowanie tożsamości ruchu strażackiego i w kształtowanie świadomości społecznej. Dr Marian Zalewski wiceprzewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP wygłosił referat poświęcony wyzwaniom stojącym przed ruchem kronikarskim. Przedstawił rolę ruchu kronikarskiego wynikającą ze strategii Związku OSP RP Florian 2050. Zaprosił do współpracy z pismem Strażak. Zachęcił do pisania biogramów do Słownika biograficznego polskich strażaków a także artykułów do Analiz strategicznych Florian 2050 (wydano łącznie 8 tomów). Wyraził nadzieję na udział kronikarzy w konkursach strażackich w tym historycznych oraz w konkursie: Strażacy w akcji (termin zgłoszeń prac w tych konkursach w tym roku upływa 31 października). Druh prof. Władysław Tabasz zaprezentował temat: Kronikarskie ujęcie wielofunkcyjności OSP w dobie nowych technologii. Jego zdaniem kronikarz to uczestnik wielkiej batalii o zachowanie dorobku historyczno-kulturowego narodu, stowarzyszenia, rodziny. Omówił źródła pisane, materialne zasoby dziedzictwa (księgi, archiwa, izby tradycji, muzea) a także zaprezentował oczekiwania wobec kronikarzy przez pryzmat funkcji pełnionych przez OSP od informacyjnej, integracyjnej, opiniotwórczej, dokumentacyjnej po ratowniczą.
Kolejnymi referentami byli: Andrzej Olichwiruk członek ogólnopolskiego Klubu Miłośników Pożarnictwa, wiceprezes Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych (omówił historię hełmów strażackich od początku XIX w. po dzień dzisiejszy) i Andrzej Wróbel członek Komisji ds. działalności programowej, historycznej i ceremoniału ZOW ZOSP RP w Lublinie i członek ogólnopolskiego Klubu Miłośników Pożarnictwa (scharakteryzował dawne i współczesne odznaczenia strażackie podkreślając na co zwracać uwagę przy analizie odznaczeń).
W trakcie Ogólnopolskiego Spotkania Kronikarzy zaprezentowane zostały także strażackie wydawnictwa znajdujące się w uniwersyteckiej bibliotece oraz strażackie pamiątki, Organizatorem głównym Ogólnopolskiego Spotkania Kronikarzy był Zarząd Główny Związku OSP RP w Warszawie we współpracy z Wydziałem Nauk Społecznych Uniwersytetu w Siedlcach, Archiwum Uniwersytetu, Biblioteką Główną Uniwersytetu, Archiwum Państwowym w Siedlcach oraz Komendą Miejską PSP w Siedlcach.
(MAZ)
