1 października 2025 r. w Warszawie, w wypełnionej po brzegi sali konferencyjnej Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, odbyła się uroczystość 104 rocznicy zjednoczenia ruchu strażackiego. Z całego kraju przybyli działacze strażaccy oraz autorzy biogramów Słownika biograficznego polskich strażaków. Książka została po raz pierwszy zaprezentowana w trakcie
konferencji.
W trakcie spotkania Prezes ZG ZOSP RP Waldemar Pawlak podkreślił rolę ruchu strażackiego w zakresie bezpieczeństwa obywateli i naszego kraju. Strażacy ratują mienie, ludzkie życie i przyczyniają się do umacniania poczucia bezpieczeństwa. Wyraził uznanie twórcom kolejnego wydania Słownika biograficznego polskich strażaków. W Słowniku zaprezentowano 171 zasłużonych postaci ruchu strażackiego. Wśród nich znaleźli się ci, którzy zginęli w czasie akcji ratowniczych, poświęcili swoje życie. Prezes Waldemar Pawlak przypomniał strażaków Andrzeja Kaczynę i Andrzeja Malinowskiego. Zginęli oni w wielkim pożarze kompleksów leśnych w Kuźni Raciborskiej w 1992 r. Wielu zginęło w obozach śmierci jak prezes OSP w Pacynie Bronisław Żydowo zamordowany w obozie koncentracyjnym w Mauthausen-Gusen w 1940 r. W Słowniku zostali pokazani także strażacy ochotnicy, wychowawcy pokoleń strażackich jak Grzegorz Pladzyk, członek władz Związku OSP RP w Gdańsku.
Minutą ciszy uczczono pamięć strażaków, w tym autorów biogramów tomu drugiego: Grzegorza Pladzyka oraz dr. Władysława Marii Świeczkowskiego.
Dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego dr Janusz Gmitruk podkreślił, że historia i tradycja polskiego ruchu strażackiego jest istotnym czynnikiem w budzeniu świadomości i patriotycznych postaw w społeczeństwie. Przypomniał, że w dziejach ruchu strażackiego są trzy rocznice wydarzeń, które decydowały o jego losach. Pierwsza dotyczy zjazdu 742 straży pożarnych w Warszawie 8-9 września 1921 r., gdy dokonało się zjednoczenie strażackich organizacji wcześniej działających na polskich ziemiach pod zaborami. Druga związana jest z rozwiązaniem strażackiej organizacji w 1949 r. w okresie stalinowskiego terroru. Odrodzenie ruchu strażackiego nastąpiło w 1956 r. Tu ważną datą był strażacki zjazd 28 grudnia 1956 r. W tym czasie nastąpiło odrodzenie nie tylko ruchu strażackiego ale i ruchu ludowego oraz Związku Młodzieży Wiejskiej. Trzecią ważną datą był 5 kwiecień 1992 r. Na IX Zjeździe Krajowym Związku OSP zmieniono nazwę organizacji na Związek Straży Pożarnych RP. Wybrano wówczas prezesem premiera Waldemara Pawlaka, który w następnym okresie odgrywa ważną rolę w umacnianiu autonomii, samorządności i jedności ruchu. Ruch strażacki godnie wypełnia swą misję w myśl zawołania “Bogu na chwałę
ludziom na pożytek”.
Redaktor naczelny Słownika biograficznego polskich strażaków dr Marian Zalewski zaprezentował kolejny, drugi tom będący hołdem dla odwagi, poświęcenia i społecznego zaangażowania strażaków. Książka jest świadectwem ich służby i poświęcenia a zarazem cennym źródłem historycznej wiedzy. W pracach związanych z wydaniem publikacji uczestniczyło kilkadziesiąt osób (68 autorów biogramów). Autorzy zostali przedstawieni oraz wypowiedzieli się na temat ich pracy nad biogramami. Pozdrowienia uczestnikom przekazał prof. dr hab. Tadeusz Olejnik, przewodniczący Rady Naukowej Słownika. Wypowiedzi członków Rady Naukowej oraz autorów biogramów zostaną opublikowane osobno.
W czasie konferencji dr Marian Zalewski poinformował o podjęciu prac nad organizacją Kongresu Historyków Ruchu Strażackiego. Powstaje Komitet Honorowy z prezesem ZG ZOSP RP Waldemarem Pawlakiem na czele, Komitet Naukowy pod przewodnictwem prof. dr hab. Tadeusza Olejnika oraz Komitet Organizacyjny.
W trakcie uroczystości głos zabrali między innymi: Adam Nowak wiceprezes ZG ZOSP RP, wiceminister rolnictwa i rozwoju wsi, nadbryg. dr inż. Grzegorz Szyszko zastępca komendanta głównego PSP, Eugeniusz Grzeszczak, wiceprezes ZG ZOSP RP, Łowczy Krajowy Polskiego Związku Łowieckiego, dr Adam Pieskaczyński dyr. Edukacji Narodowej IPN, Zbigniew Kaliszyk zastępca dyr. Zarządu Wykonawczego ZOSP RP.
Zebranym życzenia przekazali: wicepremier, minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz, nadbryg. dr inż. Tomasz Klimczak rektor komendant Akademii Pożarniczej, st. bryg. dr inż. Paweł Janik dyr. CNBOP-PIB w Jadwisinie, mł. bryg. dr inż. Artur Luzar dyr. Centralnego Muzeum w Mysłowicach, dr Tadeusz Skoczek dyr. Muzeum Niepodległości w Warszawie, Stanisław Jekiełek prezes Zarządu Stowarzyszenia Dziennikarzy im. W. Reymonta.
List wicepremiera Władysława Kosiniaka-Kamysza
Marian Zalewski
zdjęcia: Natalia Roś Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego
