OSP jako podmiot niepubliczny w rozumieniu ustawy o doręczeniach elektronicznych
Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 18 listopada 2020 r. o doręczeniach elektronicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 1045 ze zm.) do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego jest obowiązany:
1) adwokat wykonujący zawód;
2) radca prawny wykonujący zawód;
3) doradca podatkowy wykonujący zawód;
4) doradca restrukturyzacyjny wykonujący zawód;
5) rzecznik patentowy wykonujący zawód;
6) notariusz wykonujący zawód;
7) (uchylony)
8) podmiot niepubliczny wpisany do rejestru przedsiębiorców, o którym mowa w art. 1 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 1683 i 2436);
9) (wejście w życie 1.10.2026 r.) podmiot niepubliczny wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej, o której mowa w art. 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy (Dz.U. z 2022 r. poz. 541).
W przypadku OSP zastosowanie może znaleźć art. 9 ust. 1 pkt 8 ustawy, jednakże tylko wtedy, gdy prowadzi ona działalności gospodarczą, w związku z czym została wpisana do rejestru przedsiębiorców KRS.
OSP nieprowadzące działalności gospodarczej wpisane są jedynie do rejestru stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej KRS. W konsekwencji nie ciąży na nich obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego albo kwalifikowaną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego.
Podkreślenia wymaga, że powyższa interpretacja będzie prawdziwa, jeżeli przyjmiemy założenie, że OSP nie jest uznana, w myśl ustawy o doręczeniach elektronicznych, za podmiot publiczny, lecz za podmioty niepubliczne. Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy o doręczeniach elektronicznych użyte w ustawie określenie podmiot niepubliczny oznacza osobę fizyczną i podmiot inny niż podmiot, o którym mowa w pkt 6.
OSP jako podmiot publiczny w rozumieniu ustawy o doręczeniach elektronicznych
Podmiot publiczny jest obowiązany do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych wpisanego do bazy adresów elektronicznych, powiązanego z publiczną usługą rejestrowanego doręczenia elektronicznego. Obowiązek ten został ustanowiony w art. 8 ustawy o doręczeniach elektronicznych.
Zgodnie z art. 2 pkt 6 ustawy o doręczeniach elektronicznych użyte w ustawie określenie podmiot publiczny oznacza:
a) jednostkę sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 1634, z późn. zm.),
b) inne niż określone w lit. a państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
c) inne niż określone w lit. a osoby prawne utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemające charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w lit. a i b, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio albo pośrednio przez inny podmiot:
- finansują je w ponad 50% lub
- posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
- sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
- mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego,
d) związki podmiotów, o których mowa w lit. a-c, jeżeli realizują zadania publiczne,
e) komornika sądowego.
W przypadku OSP najistotniejszym zapisem powyższej definicji jest art. 2 pkt 6 lit. c tiret pierwszy, zgodnie z którym podmiot publiczny to inne niż określone w lit. a osoby prawne utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, niemające charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w lit. a i b, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio albo pośrednio przez inny podmiot finansują je w ponad 50%.
Definicja „podmiotu publicznego” w powyższym zakresie, a przyjęta na łamach ustawy o doręczeniach elektronicznych jest tożsama z definicją podmiotów zobowiązanych do stosowania np. ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 1320) czy ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami (tekst jednolity: Dz. U. z 2024 r. poz. 1411).
W związku z wątpliwościami jakie powstały na tle obowiązku stosowania przez OSP ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami, Związek wystąpił do Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z pytaniem „Czy Ochotnicze Straże Pożarne są podmiotami publicznymi w rozumieniu art. 3 pkt 3a ustawy o zapewnieniu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami?”. W podsumowaniu odpowiedzi stwierdzono, że „należy więc przyjąć, że OSP są zobowiązane do stosowania ustawy o zapewnieniu dostępności w sytuacji, gdy są zobowiązane do stosowania przepisów dotyczących zamówień publicznych. Analiza stron internetowych OSP zdaje się potwierdzać, że taka sytuacja ma miejsce w przypadku większości OSP, zalecane jest jednak indywidualne analizowanie tej kwestii”.
Treść zapytania oraz udzielnej odpowiedzi znajduje się na stronie Związku pod niżej podanym adresem:
Nie ulega również wątpliwości, że OSP w określonych przypadkach, zobowiązane są do stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych. W przypadku analizowanej problematyki podobnie wypowiedział się Urząd Zamówień Publicznych, gdzie opinia ta co do istoty nadal zachowuje swoją aktualność, link do opinii:
Podsumowanie
Podkreślenia wymaga, że ochotnicze straże pożarne są odrębnymi od siebie stowarzyszeniami, działającymi na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (tekst jednolity: Dz. U. z 2020 r. poz. 2261). Każda OSP posiada swój odrębny statut, a postanowienia statutowe różnią się od siebie. OSP, jako podmioty od siebie niezależne, mogą być finansowane z różnych źródeł w różnym stopniu i zakresie. Należy również pamiętać, że działalność prowadzona przez różne OSP nie zawsze musi się ze sobą pokrywać.
W pierwszej kolejności, przy ustalaniu, czy OSP jest zobowiązana do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych, należy określić czy w światle ustawy o doręczeniach elektronicznych będzie podmiotem publicznym czy niepubliczny. Podstawę takich ustaleń należy oprzeć na treści konkretnego statutu OSP, z którego wynika, w jakim celu została utworzona. Dodatkowo należy określić zakres, w jakim OSP finansowana jest przez podmioty, o których mowa w art. 2 pkt 6 lit. a i b ustawy o doręczeniach elektronicznych.
Przy analizie zapisów ustawowych w powiązaniu z działalnością konkretnych OSP i indywidualnych zapisów statutowych może okazać się, że część OSP należy zaliczyć do grona podmiotów publicznych, a część do podmiotów niepublicznych. Zaliczenie OSP do grona podmiotów publicznych będzie nakładało na OSP obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych. W przypadku zaliczenia OSP do grona podmiotów niepublicznym, tylko OSP wpisane do rejestru przedsiębiorców KRS są obowiązane do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych. Uzupełniająco należy dodać, że OSP, które nie są zobowiązane do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych mogą dobrowolnie taki adres posiadać (art. 10 ustawy o doręczeniach elektronicznych).
Harmonogram wprowadzania obowiązku stosowania Krajowego Systemu Doręczeń Elektronicznych dostępny jest pod niżej wskazanym adresem:
https://www.gov.pl/web/e-doreczenia/harmonogram
informację przygotowała
dr Zuzanna Mrozek
radca prawny
7 I 2025 r.