11 lipca 2024 roku w historycznej sali Starej Remizy przy ul. Żabiej 8 we Włocławku odbyło się z udziałem przedstawicieli Zarządu Głównego ZOSP RP seminarium naukowe z okazji 150-lecia utworzenia Włocławskiej Ochotniczej Straży Ogniowej.

W czasie seminarium zaprezentowano ochronę przeciwpożarową Włocławka i okolic na przestrzeni 150 lat. Przypomniano założycieli i fundatorów Włocławskiej Ochotniczej Straży Ogniowej. Mgr Andrzej Chmielewski zaprezentował temat Ochrona przeciwpożarowej miasta Włocławka przed powstaniem straży pożarnej. Genezę i pierwsze lata działalności włocławskich strażaków omówił st. bryg. w st. spocz. dr prof. ucz. KSW Zdzisław Jan Zasada. Następnie mgr Lidia Piechocka-Witczak omówiła zasługi dla pożarnictwa znanej strażackiej rodziny Bojańczyków. Prof. ucz. dr hab. Stanisław Kunikowski przedstawił „Czyn niepodległościowy Włocławskiej Ochotniczej Straży Pożarnej i straży powiatu włocławskiego w latach 1918-1921”. Na zakończenie dr Marian Zalewski omówił problematykę ochrony dorobku polskiego pożarnictwa i formy jego dokumentowania.

Włocławska Straż Ogniowa wniosła niekwestionowany wkład w rozwój ruchu strażackiego. Rozwijała się niezwykle dynamicznie szczególnie w pierwszych latach działalności. W końcu lat 70. XIX wieku straż ogniowa grupowała ok. 300 strażaków. Byli to obywatele miasta. Większość stanowili rzemieślnicy. Oprócz nich: także właściciele kamienic, kupcy, urzędnicy. Już w 1882 r. strażacy mieli swój sztandar. Na stanie były 4 sikawki, 12 beczek żelaznych na kołach, pompa przenośna na kołach, 2 wozy z rekwizytami oraz toporki, drabiny, bosaki, pochodnie. Trzeba podkreślić, że włocławscy strażacy byli jedną z najlepiej zorganizowanych i energicznie działających straży na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim. Więcej, jej liderzy podejmowali wysiłki na rzecz koordynacji całego ruchu ochotniczego. Wobec niemożliwości zorganizowania jednego Związku w Królestwie Polskim (w tym czasie pod zaborem austriackim od 1875 r. działał Krajowy Związek Ochotniczych Straży Pożarnych w Królestwie Galicji i Lodomerii) inicjowano regionalne spotkania. Były one między innymi w Łowiczu, Częstochowie, Warszawie. Niezwykle istotne były zjazdy strażackie właśnie we Włocławku. W historii zapisały się nade wszystko zjazdy: 27 listopada 1910 r. oraz w dniach 18-19 sierpnia 1912 r. W obu uczestniczyli przedstawiciele z kilkudziesięciu straży pożarnych. Wniosły one wiele w integrację i w rozwój ruchu pożarniczego na terenach polskich pod zaborami a także w wolnej Polsce po 1918. We Włocławku zrodziła się myśl wydawania fachowego czasopisma strażackiego Przegląd Pożarniczy.

W trakcie spotkania dr Zdzisław Jan Zasada przekazał dyrektorowi Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej Piotrowi Nowakowskiemu „Tłok Pieczętny” Straży Ochotniczej Ogniowej we Włocławku sprzed 1900 roku. To niezwykle cenna XIX-wieczna pieczęć Ochotniczej Straży Ogniowej. Pieczęć jest jedną z najstarszych w Polsce. – Od samego początku, czyli od 1900 roku Włocławska Ochotnicza Straż Ogniowa posługiwała się pieczęcią lakowo-tuszową – opowiada. – Udało mi się uchronić pieczęć przed utratą i do tej pory czekała na możliwość przekazania.

Pani Anna Wesołowska dyrektor Zarządu Wykonawczego ZOSP RP pozdrowiła zgromadzonych z okazji jubileuszu 150-lecia powstania Włocławskiej Straży Ogniowej a także odczytała i wręczyła okolicznościowe listy od prezesa ZG ZOSP RP Waldemara Pawlaka. Zostały one przekazane na ręce organizatorów: prof. Stanisława Kunikowskiego, prezesa Zarządu Włocławskiego Towarzystwa Naukowego oraz Lidii Piechockiej Witczak, dyrektor Centrum Kultury „Browar B”. Ponadto przekazała na ręce st. bryg. Macieja Krzemkowskiego – komendanta miejskiego PSP we Włocławku oraz st. bryg. Grzegorza Jankowskiego – z-cy komendanta tomy Analiz strategicznych Florian 2050.

Na zakończenie seminarium wiceprzewodniczący Rady Miasta Włocławek Daniel Tobjasz w imieniu władz samorządowych i wiceprezydent Moniki Jabłońskiej na ręce Anny Wesołowskiej – dyrektor Zarządu Wykonawczego Związku OSP RP w Warszawie złożył podziękowania i życzenia dla wszystkich druhen i druhów za społeczną służbę w ochronie przeciwpożarowej społeczeństwa polskiego. Okolicznościowe podziękowania od kierownictwa Komendy Miejskiej PSP we Włocławku otrzymała Lidia Piechocka-Witczak – gospodarz seminarium, a okolicznościową paterę z włocławskiego fajansu dr Zdzisław Jan Zasada. Pisemne podziękowania wszystkim prelegentom i prowadzącemu seminarium wręczył prof. Stanisław Kunikowski.

W spotkaniu uczestniczyli między innymi: Lidia Piechocka-Witczak, dyrektor Centrum Kultury „Browar B” oraz prof. ucz. dr hab. Stanisław Kunikowski – prezes Włocławskiego Towarzystwa Naukowego (organizatorzy), Anna Wesołowska – dyrektor Zarządu Wykonawczego ZOSP RP, przedstawiciele PSP w osobach st. bryg. Macieja Krzemkowskiego – komendanta miejskiego PSP we Włocławku oraz st. bryg. Grzegorza Jankowskiego – z-cy komendanta, Monika Jabłońska – wiceprezydent Włocławka, Daniel Tobjasz – wiceprzewodniczący Rady Miasta, Piotr Nowakowski – dyrektor Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku, Tomasz Wąsik – kierownik Muzeum Historii Włocławka, Andrzej Chmielewski – dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Zdzisława Arentowicza we Włocławku, Stanisław Pawlak – wiceprzewodniczący Komisji Rewizyjnej Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, dr Marian Zalewski – wiceprzewodniczącego Komisji ds działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP, oraz dr prof. ucz. KSW Zdzisław Jan Zasada, główny pomysłodawca seminarium, autor wielu publikacji poświęconych ruchowi pożarniczemu w szczególności historii strażaków Włocławka i okolic.

Moderatorem seminarium był ks. prof. dr hab. Lech Król – członek zarządu WTN. Organizatorami seminarium naukowego byli: Zarząd Włocławskiego Towarzystwa Naukowego (dalej: WTN) oraz Centrum Kultury „Browar B” we Włocławku. Spotkanie odbyło się w wyjątkowym dla pożarnictwa miejscu, w budynku przy ul. Żabiej 8 w którym przez 100 lat (1874-1974) była siedziba Miejskiej Straży Ogniowej we Włocławku. Do 1984 roku funkcjonowała tutaj Miejska Straż Ogniowa. Na pierwszym piętrze, w sali rocznicowego spotkania na frontowej ścianie znajduje się unikalny obraz ścienny autorstwa Józefa Bergmana z 1909 roku, przedstawiający „Wyjazd do Pożaru”.

150 lat istnienia straży pożarnej to dowód na jej niezmiennie ważną rolę w społeczeństwie. Przez dekady strażacy wykazywali się odwagą, poświęceniem i profesjonalizmem, chroniąc życie i mienie ludzi. Jubileusz ten był okazją do uhonorowania ich wkładu oraz do zastanowienia się nad przyszłymi wyzwaniami i kierunkami rozwoju. Obchody 150-lecia ogniowej straży pożarnej to nie tylko święto instytucji, ale także całej społeczności, która wspiera i docenia trud oraz zaangażowanie strażaków.

(MAZ) Zdjęcia: Wojciech Nawrocki i red.