OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA NAUKOWA „STRAŻACY A NIEPODLEGŁOŚĆ 1863 -2023”

Dzień Strażaka. 4 maja 2023 r. Muzeum Niepodległości

Z udziałem prezesa ZG ZOSP RP Waldemara Pawlaka oraz marszałka woj. mazowieckiego Adama Struzika jako honorowych patronów w siedzibie Muzeum Niepodległości odbyła się 4 maja ogólnopolska konferencja naukowa Strażacy a niepodległość 1863-2023. Zaprezentowano 50 tematów i wystąpień.

Listy na konferencję przekazali: komendant główny PSP gen. brygadier Andrzej Bartkowiak, rektor-komendant SGSP nadbryg. dr Mariusz Feltynowski, wiceminister klimatu i środowiska, wiceprezes ZG ZOSP RP Edward Siarka.

4 maja w Międzynarodowy Dzień Strażaka od rana do późnego popołudnia strażaccy liderzy i historycy rozmawiali o historii strażackiego ruchu i jego roli w budowie i umacnianiu niepodległości. W debacie uczestniczył zespół wybitnych profesorów na czele z nestorem historyków prof. Tadeuszem Olejnikiem oraz prof. Adamem Dobrońskim i prof. Romualdem Turkowskim wraz z wieloma historykami z wykształcenia i zamiłowania, przedstawiciele władz ZOSP RP na czele z prezesem ZG ZOSP RP Waldemarem Pawlakiem, wiceprezesami Eugeniuszem Grzeszczakiem, generałem brygadierem w st. spocz. Wiesławem B. Leśniakiewiczem, Adamem Nowakiem, prezesem ZOW ZOSP RP woj. mazowieckiego Antonim Tarczyńskim, prezesem ZOW ZOSP RP woj. zachodniopomorskiego nadbryg. Markiem Kowalskim oraz dyrektorem Zarządu Wykonawczego ZOSP RP dr. Grzegorzem Szyszko. Przybyli szefowie: Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowego Instytutu Badawczego im. J. Tuliszkowskiego w Józefowie – st. bryg. dr inż. Paweł Janik, Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach – bryg. Rafał Jureczko, Muzeum Niepodległości – dr Tadeusz Skoczek oraz Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego – Janusz Gmitruk. Uczestniczyli także: prof. Stanisław Kunikowski – prezes Zarządu Włocławskiego Towarzystwa Naukowego, prof. Jerzy Garbacz – rektor Kujawskiej Szkoły Wyższej we Włocławku, prof. Tadeusz Pilch – prezes Stowarzyszenia Pedagogów Społecznie Zaangażowanych przy Komitecie Nauk Pedagogicznych PAN, Stanisław Jekiełek – prezes Zarządu Stowarzyszenia Dziennikarzy im. W. S. Reymonta. W konferencji uczestniczyli też członkowie komisji ds działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej na czele z jej wiceprzewodniczącymi: prof. Władysławem Tabaszem, dr Marianem Zalewskim i sekretarzem Małgorzatą Judasz. W konferencji wzięli udział liderzy komisji historycznych i historycy ze wszystkich stron naszego kraju od Podkarpacia, przez Lubelszczyznę, Podlasie, Warmię i Mazury, Wielkopolskę, Opolszczyznę, Dolny Śląsk, Małopolskę i Mazowsze.

Konferencję można było oglądać na stronach internetowych (można odtworzyć na you tube: https://www.youtube.com/watch?v=hm331EF0aWw ). O wydarzeniu dowiedzieli się także uczestnicy Centralnych Obchodów Dnia Strażaka z udziałem Prezydenta RP Andrzeja Dudy z Małżonką, ks. kardynała Kazimierza Nycza, marszałek Sejmu, premiera, ministrów (https://youtu.be/73cvBTav0_A ) dzięki wystąpieniu prezesa Waldemara Pawlaka. Druh Prezes poinformował o naszej konferencji: przed tą uroczystością odbyła się konferencja Strażacy dla niepodległości 1863-2023. Profesor Tadeusz Pilch zwrócił uwagę na wielką rolę straży pożarnych zarówno w kształtowaniu postaw obywatelskich ale także w kształtowaniu postaw każdego z nas: w lokalnej społeczności są trzy instytucje, które kształtują człowieka na początku drogi to jest szkoła, parafia i ochotnicza straż pożarna.

Konferencja to z jednej strony wspaniałe spotkanie kustoszy pamięci o naszej historii. Ale to także konkretne owoce w postaci zaprezentowania wielu zagadnień, problemów, pokazania wielu wcześniej nieprezentowanych informacji będących wynikiem badań autorskich, wskazań na kierunki badań w przyszłości. Do współpracy w przeprowadzeniu konferencji Związek OSP RP zaprosił tradycyjnych partnerów: Muzeum Niepodległości oraz Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego. Łącznie kilkanaście instytucji podjęło współpracę w charakterze współorganizatora naukowego. Powołana została Rada Naukowa Konferencji na czele z prof. Tadeuszem Olejnikiem. Uczestnicy Konferencji zostali zaproszeni do udziału w jej pracach. Z materiałów pokonferencyjnych zostanie przygotowana publikacja pokonferencyjna oraz film dokumentalny.

Tekst: (MZ)
Zdjęcia:  Przemysław Gast – Muzeum Niepodległości, Iwona Legędź  i Marian Zalewski – ZG ZOSP RP

Program Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej „STRAŻACY A NIEPODLEGŁOŚĆ 1863 -2023” 4 maja 2023 r. 9.30 – 17.30. Muzeum Niepodległości w Warszawie

9.30 – 9.40 Otwarcie konferencji i powitanie gości oraz uczestników:

dr Tadeusz Skoczek – dyrektor Muzeum Niepodległości, dr Marian Zalewski ZOSP RP, oraz dr Janusz Gmitruk – dyrektor Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.

Sesja nr 1. Problematyka niepodległości w ruchu strażackim.

Wystąpienia Patronów Honorowych oraz Gości Honorowych.

Moderator: Lech Marchlewski – Muzeum Niepodległości.

1. Waldemar Pawlak Prezes ZG ZOSP RP
2. Adam Struzik Marszałek Województwa Mazowieckiego
3. Edward Siarka Wiceprezes ZG ZOSP RP, Przewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP, Wiceminister klimatu i środowiska ( list do uczestników)
4. brygadier Andrzej Bartkowiak Komendant Główny PSP( list do uczestników)
5. dr inż. prof. SGSP Mariusz Feltynowski Komendant – Rektor Szkoły Głównej Służby Pożarniczej ( list do uczestników)
6. bryg. dr inż. Paweł Janik Dyrektor Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej – Państwowego Instytutu Badawczego im. Józefa Tuliszkowskiego
7. mgr Rafał Jureczko Dyrektor Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach
8. ucz. dr hab. Stanisław Kunikowski Prezes Zarządu Włocławskiego Towarzystwa Naukowego
9. Prof dr hab. Jerzy Garbacz Rektor Kujawskiej Szkoły Wyższej we Włocławku
10. Stanisław Jekiełek Prezes Zarządu Stowarzyszenia Dziennikarzy im. W. S. Reymonta

Sesja nr 2. Polska niepodległa u źródeł ruchu strażackiego.

Moderator: dr Janusz Gmitruk – Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego

1. Prof. dr hab. Tadeusz Olejnik honorowy przewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP

– Walka o niepodległość Rzeczypospolitej i jej umacnianie u źródeł tożsamości i rozwoju ruchu strażackiego.

2. Eugeniusz Grzeszczak wiceprezes ZG ZOSP RP – Udział strażaków w odzyskaniu niepodległości Polski na przykładzie powstania wielkopolskiego w l. 1918 – 1919.
3. Piotr S. Adamczewski – Strażacy ochotnicy ziemi pałuckiej w powstaniu wielkopolskim 1918-1919 (artykuł do publikacji).
4. Mł. bryg.w st. spocz. dr Zdzisław Zasada – Działania powstańcze na Kujawach wschodnich w okresie styczeń –czerwiec 1863 r.
5. St. bryg. w st. spocz. Piotr P. Bielicki – Dwie straże, dwa zabory, a serca biły tak samo (OSP Kościan i OSP Kutno). List do uczestników.
6. Dr Mirosława Bednarzak-Libera – Galicyjscy strażacy w walce o niepodległość.
7. Dr Paweł Karol Gąsiorczyk – Strażacy zaboru austriackiego w walce
   o niepodległość Polski w l. 1918 – 1920.
8. Dariusz Falecki – Wkład strażaków Pomorza i Śląska w odzyskanie niepodległości 1918 r.(artykuł do publikacji)
9. Dr Adam Jaruga – Strażacy guberni piotrkowskiej w walce o niepodległość 1867 – 1918.
10. Mirosław Walicki – Wkład strażaków w odrodzenie niepodległości w latach 1914-1918 na przykładzie powiatu radzyńskiego, woj. lubelskie.
11. Danuta Janakiewicz-Oleksy – Strażacy a wojna polsko – bolszewicka w 1920 r. oraz obrona wschodnich granic Polski. Artykuł do publikacji.
12. Dr Władysław Maria Świeczkowski – Myślą i czynem ku i dla niepodległości
    na przykładzie powiatu lubawskiego 1863-1939.
13. Piotr Szczurek – Wkład kominiarzy strażaków ochotników w odrodzenie
    i umocnienie niepodległości Polski.
14. Dr Krzysztof Latocha – Strażacki patriotyzm w II Rzeczypospolitej.

Sesja nr 3. Składali życie na Ołtarzu Ojczyzny

Moderator: dr hab. prof. ucz. Władysław Tabasz – wiceprzewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej przy ZG ZOSP RP

1. dr hab. Adam Czesław Dobroński – Źródła patriotyzmu polskich strażaków.
2. Dr Grażyna Korneć – Udział i rola kobiet w walce o niepodległość ojczyzny.
3. Zbigniew Todorski – Działania straży pożarnych we wrześniu 1939 r.
4. Dr hab. prof. ucz. Władysław Tabasz – Ewakuacje jednostek straży pożarnych
   w trakcie działań wojennych w latach 1939-1945.
5. Witold Kazienko – Internowanie strażaków 1939 r. – reminiscencje po latach.
6. Arkadiusz Stefaniak-Guzik – Działalność niepodległościowa Strażackiego Ruchu Oporu ,,Skała”.
   Dr Krzysztof Sobkowicz –Trudne początki tworzenia struktur ochrony przeciwpożarowej i organizowania polskich straży pożarnych na tzw. “ziemiach odzyskanych” po drugiej wojnie światowej, na przykładzie Śląska Opolskiego.
7. Maria Smoleń – W służbie Bogu i Ojczyźnie – brat Cherubin Adam Pawłowicz z OSP w Niepokalanowie.
8. Dr Mateusz Ratyński – Maksymilian Włodarczak (1890-1983). Działacz strażacki i powstaniec wielkopolski z Czarnkowa.
9. Justyna Szablewska – Adaptacja do nowej rzeczywistości. Pierwsze lata polskich OSP na Ziemiach Zachodnich po II wojnie światowej, na przykładzie wybranych jednostek z Ziemi Kłodzkiej.
10. Dr Paweł Więckowski – Ochotnicza Straż Pożarna jako element budowania polskości na wsi zachodniopomorskiej w l. 1945-1948. Artykuł do publikacji.
11. Prof. dr hab. Romuald Turkowski- Ruch strażacki a ideały wolności w l. 1945-1949.
12. St. bryg. w st. spocz. Paweł Rochala – Strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej – 1981 r.
13. Leonarda Bogdan – Ruch artystyczny a niepodległość.Artykuł do publikacji.
14. Marcin Mikołajczyk – Strażacy w świetle ,,Słownika Wielkopolski południowo-wschodniej – ziemi kaliskiej”.

Sesja nr 4. Za wolność waszą i naszą.

Moderator: dr Marian Zalewski – wiceprzewodniczący Komisji ds. działalności naukowej, kulturalno-społecznej, dokumentacyjnej i historycznej ZG ZOSP RP

1. Generał brygadier w st. spocz. Wiesław B. Leśniakiewicz, wiceprezes ZG ZOSP RP – Współpraca polskich strażaków ze strażakami Ukrainy, Mołdawii i krajów nadbałtyckich na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego i umacniania niepodległości.
2. Nadbryg. w st. spocz. Marek Kowalski – Współpraca Związku OSP RP ze strażakami Ukrainy w latach 2017-2023.
3. Bryg. dr Izabella Grabowska-Lepczak – Współczesne kierunki rozwoju prewencji społecznej w Ukrainie i w Polsce.
4. Inż. Zbigniew Kaliszyk – Aktywność Związku OSP RP na rzecz rozwoju struktur ochotniczego pożarnictwa Ukrainy.
5. Dr Grzegorz Szyszko – Strażacy ochotnicy Lubelszczyzny na pierwszej linii pomocy Ukrainie.
6. Jan Pac – Współpraca strażaków Podkarpacia ze strażakami Ukrainy.Artykuł do publikacji.
7. Antoni Tarczyński – Strażacy Mazowsza na pomoc Ukrainie. Artykuł do publikacji.
8. Henryk Kiepura – Strażacy Śląska wspierają mieszkańców i strażaków Ukrainy.Artykuł do publikacji.
9. Małgorzata Judasz – W trosce o źródła. Digitalizacja spuścizny OSP pomocą dla badań historycznych nad dziejami ochotniczego pożarnictwa.
10. Prof. dr hab. Tadeusz Pilch – Budowanie wspólnoty mieszkańców jako wkład strażaków ochotników w budowę demokratycznego społeczeństwa.
11. Dr Janusz Gmitruk – Strażacy i ludowcy w walce o niepodległość – patriotyczna działalność ruchu strażackiego w aktywności Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego.
12. Dr Tadeusz Skoczek – Problematyka strażacka w programie Muzeum Niepodległości.
13. Dr Marian Zalewski – Problematyka niepodległości w działalności Związku OSP RP.