Informacja podstawowa w tej sprawie znajduje się na stronie internetowej Związku pod podanym poniżej adresem:
Dodatkowo wskazuję, że zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 22 ustawy z dnia 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (tekst jednolity: Dz. U. z 2021 r. poz. 1132 ze zm.) instytucjami obowiązanymi są stowarzyszenia posiadające osobowość prawną, utworzone na podstawie ustawy z dnia 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. z 2020 r. poz. 2261), w zakresie, w jakim przyjmują lub dokonują płatności w gotówce o wartości równej lub przekraczającej równowartość 10 000 euro, bez względu na to, czy płatność jest przeprowadzana jako pojedyncza operacja, czy kilka operacji, które wydają się ze sobą powiązane.
Instytucje obowiązane są to wymienione w art. 2 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu podmioty, które na gruncie ustawy są zobowiązane do stosowania określonych środków i narzędzi mających na celu redukcję zjawiska prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Nie oznacza to bynajmniej, że inne, poza wymienionymi jako instytucje obowiązane, podmioty nie znajdą na gruncie ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu obowiązków mających do nich zastosowanie. Otóż podmioty niezakwalifikowane jako instytucje obowiązane objęte są również obowiązkiem dokonania zgłoszenia do CRBR, czy też w przypadku osób fizycznych spełniających kryterium beneficjenta rzeczywistego, obowiązkiem informacyjnym.
Stosując przepisy dotyczące PPP/PFT, z pojęciem “beneficjenta rzeczywistego” można spotkać się zasadniczo w trzech konfiguracjach. Po pierwsze, w przypadku instytucji obowiązanej i stosując środki bezpieczeństwa finansowego niezbędne jest ustalenie beneficjenta rzeczywistego swojego klienta, w przeciwnym wypadku nie będzie możliwe nawiązanie stosunków gospodarczych, czy przeprowadzenie transakcji handlowej w myśl zasady no beneficial owner, no deal. Po drugie, ustalenie swojego beneficjenta rzeczywistego będzie niezbędne na potrzeby obowiązku zgłoszenia jego danych do CRBR, który zgodnie z dyrektywą AML V obejmie rozszerzony krąg podmiotów. Po trzecie, ustalenie beneficjenta rzeczywistego może okazać się konieczne dla spółek w grupie kapitałowej, które muszą dane w tym zakresie zgłosić do CRBR. Rozwinięcia w tym miejscu wymaga rozumienie przesłanek skutkujących domniemaniem prawnym odnośnie do poszczególnych kategorii podmiotów (patrz: M. Dyl, M. Królikowski (red.), Ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Komentarz, Warszawa 2021, teza II.A.1 i teza II.C.6 do art. 2).
Powyższą interpretację potwierdza zdanie zawarte w piśmie Ministerstwa Finansów z dnia 3 grudnia 2019 r. komunikat nr 4 w sprawie udzielania indywidualnej interpretacji przepisów ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu w zakresie ustalania beneficjenta rzeczywistego dla spółki zobowiązanej do zgłoszenia informacji w CRBR – „Obowiązek zgłoszenia informacji o beneficjencie rzeczywistym do CRBR wynika z art. 58 ww. ustawy i spoczywa na spółkach wymienionych w tym przepisie” (stan prawny sprzed nowelizacji dodającej stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS do katalogu podmiotów z art. 58).
Komunikat dostępny pod niżej podanym linkiem:
Zgodnie z art. 55 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych, zwany dalej “Rejestrem”, jest prowadzony przy użyciu systemu teleinformatycznego i służy do przetwarzania informacji o beneficjentach rzeczywistych podmiotów wymienionych w art. 58 oraz informacji o osobach, o których mowa w art. 61 ust. 1.
Powyższy przepis nie odwołuje się do kręgu podmiotów wyznaczonych przez art. 2 ust. 1 analizowanej ustawy – czyli „instytucji obowiązanych”, a wprost wskazuje podmioty wymienione w art. 58 ustawy.
Zgodnie z art. 58 (w brzmieniu od 31.10.2021 r.) ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji są obowiązane:
1) spółki jawne;
2) spółki komandytowe;
3) spółki komandytowo-akcyjne;
4) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością;
4a) proste spółki akcyjne;
5) spółki akcyjne, z wyjątkiem spółek publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 2080 oraz z 2021 r. poz. 355).;
6) trusty, których powiernicy lub osoby zajmujące stanowiska równoważne:
- a) mają miejsce zamieszkania lub siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
- b) nawiązują stosunki gospodarcze lub nabywają nieruchomość na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w imieniu lub na rzecz trustu;
7) spółki partnerskie;
8) europejskie zgrupowania interesów gospodarczych;
9) spółki europejskie;
10) spółdzielnie;
11) spółdzielnie europejskie;
12) stowarzyszenia podlegające wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego;
13) fundacje.
W przypadku obowiązków spoczywających jedynie na „instytucjach obowiązanych” ustawa wprost używa zwrotu „instytucje obowiązane” np. art. 6, art. 8, art. 27, art. 72 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Art. 55 ustawy używa sformułowania „podmiotów wymienionych w art. 58” nie używając zwrotu „instytucje obowiązane”.
Reasumując, wszystkie stowarzyszenia podlegające wpisowi do KRS są obowiązane do zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych i ich aktualizacji.
Niestety należy stwierdzić, że dodanie wszystkich fundacji i stowarzyszeń podlegających wpisowi do KRS do katalogu podmiotów zobowiązanych do zgłaszania beneficjentów rzeczywistych do CRBR będzie stanowić wyzwanie dla podmiotów reprezentujących te instytucje.
W przypadku ochotniczych straży pożarnych kto jest beneficjentem rzeczywistym ustala się na podstawie treści statutu OSP. Z uwagi na fakt, że w poszczególnych OSP mogą występować odrębności w treściach statutów, co do osób, które należałoby zakwalifikować jako beneficjentów rzeczywistych, w niniejszej informacji nie mogę przesądzić zasady obowiązującej w stosunku do wszystkich OSP. W standardowym wypadku (powszechnie spotykanym), gdy podstawowe decyzje co do działalności OSP podejmuje zarząd OSP, jako beneficjentów rzeczywistych należy wskazać wszystkich członków zarządu OSP. Uprawnienia związane z podpisywaniem dokumentów w imieniu OSP, zwykle przysługujące prezesom lub wiceprezesom OSP, nie mają wpływu na ograniczenie kręgu osób będących beneficjentami rzeczywistymi. Zarząd OSP jako władza OSP, podejmuje decyzje w drodze uchwał, a wyraz w postaci dokumentowej (np. podpisanie umowy sprzedaży w imieniu OSP) jest czynnością będącą skutkiem działania całego organu stowarzyszenia.
Zgodnie z art. 61 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu zgłoszenia do CRBR dokonuje osoba ustawowo uprawniona do reprezentacji podmiotu. W przypadku OSP będą to zwykle prezesi albo inni członkowie zarządu, zgodnie z treścią statutu OSP. Wskazania wymaga, że do dokonania zgłoszenia do CRBR nie można dokonać za pośrednictwem pełnomocnika.
informację przygotował
adw. Krzysztof M. Miazga
4 I 2022 r.